İran’da idamlar yüzde 75 arttı

İnsan hakları örgütleri, kadın hakları protestolarına sahne olan İran’da 2022’de infazların bir önceki yıla göre yüzde 75 arttığını bildirerek, “infaz makinesi” olarak nitelendirdikleri Tahran yönetimini kınadı.

Norveç merkezli İran İnsan Hakları Örgütü (UST) ile Paris merkezli Together Against the Death Penalty (ECPM) adlı örgütün hazırladığı rapora göre İran, geçen yıl en fazla 582 kişiyi idam etti. Bu, 2015’ten beri en yüksek rakam; 2021’deki 333 infazın oldukça üzerinde. Rapora göre 2022’de infaz edilenler arasında 16 kadın ve 3 çocuk var.

Tahran rejimi, kadınlara yönelik katı kıyafet kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla geçen Eylül ayında tutuklanan 22 yaşındaki Jin Mahsa Amini’nin gözaltında öldürülmesinin ardından ülke çapında bir protesto dalgasıyla karşı karşıya kaldı.

Protestolarla ilgili davalarda 4 kişi idam edilirken, İran yönetimi uluslararası yansımaların hedefi oldu.

Tepkiler protestocuların infazını engelledi

İran İnsan Hakları Örgütü Direktörü Mahmud Amiri Moghaddam, uluslararası yansımaların protestolarla ilgili infazları durdurduğunu, ancak rejimin kamuoyunda endişe uyandırmak için diğer davalarda yoğun bir şekilde idam cezalarını kullanmaya devam ettiğini belirtti.

“Protestoculara verilen idam cezalarına uluslararası tepkiler, İslam Cumhuriyeti’nin infazlara devam etmesini zorlaştırdı. Bunu dengelemek ve halk arasında korku yaymak için yetkililer, siyasi olmayan suçlamalarla infazları yoğunlaştırdı. Bunlar ‘ucuz’ Moghaddam, “İslam Cumhuriyeti’nin infaz makinesinin kurbanları” dedi.

Rapora göre, protestoyla ilgili suçlamalarla infaz edilen dört kişinin yanı sıra, ölüm cezası veya suçlamalarla karşı karşıya olan 100 gösterici daha vardı.

İran’daki protestoların ardından verilen idam cezaları uluslararası tepkiye yol açtı.Fotoğraf: Riccardo Antimiani/ANSA/picture Alliance

Uyuşturucu bağlantılı infazlarda artış

Raporda ayrıca, protestoların patlak vermesinin ardından uyuşturucu bağlantılı infazların sayısındaki keskin artışa ilişkin endişeler dile getirildi.

İran’da, uyuşturucuyla ilgili infazların sayısı, 2017’de narkotikle mücadele kanununda yapılan değişiklikler nedeniyle azalmaktadır. Bunun da 2021 yılına kadar ülkedeki toplam infaz sayısındaki düşüşte önemli bir etkisi oldu.

Protestolar başladıktan sonra infaz edilen ölüm cezalarının yarısından fazlası uyuşturucu bağlantılı. Uyuşturucu kabahati, 2022’deki toplam infazların yüzde 44’ünü oluşturuyordu.

Raporda, uyuşturucu bağlantılı infazların 2021’dekinin iki katı ve 2020’dekinin on katı olduğu belirtildi.

Hak örgütleri, Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin (UNODC) bu keskin artışa yanıt vermediğinden şikayet etti.

İdam cezası azınlıklara karşı bir baskı aracıdır

Raporda, İran nüfusunun sadece yüzde 2 ila 6’sını temsil ettiği belirtilen ve çoğunluğu Sünni Müslümanlardan oluşan Beluci azınlıkların ülke genelindeki tüm infazların yüzde 30’unu oluşturduğuna değinildi.

Uyuşturucu suçundan idam edilen Kürt ve Arapların sayısının da orantısız olduğuna vurgu yapılan raporda, “İdam cezası, İran’daki etnik azınlıkların maruz kaldığı sistematik ayrımcılığın ve yaygın baskının bir parçasıdır” denildi.

2022’de en yüksek infaz sayısı 288 cinayet oldu. Bunun son 15 yılın en yüksek oranı olduğu belirtildi.

AFP/GY,JD